Razziaherdenking Middelstum
Onder grote belangstelling herdachten wij in Middelstum de razzia die 81 jaar geleden heeft plaatsgevonden. Een gebeurtenis die bij velen diepe wonden heeft nagelaten. Zowel de heer Joël Stoppels als onze burgemeester de heer Ben Visser hielden deze avond een korte toespraak en aansluitend plaatsten zij de krans namens de gemeente Eemsdelta bij de plaquette. De toespraak van Joël Stoppels kunt u hieronder lezen. Na afloop van de plechtigheid was er de gelegenheid om nog even na te praten onder het genot van een kopje koffie of thee in “Op ’t Houkje”.
Joël Stoppels hield deze avond de volgende indringende toespraak:
Geachte aanwezigen,
Vandaag staan we hier samen om een gebeurtenis te herdenken die de levens van velen heeft veranderd. Niet alleen de tragische gebeurtenissen van 25 april 1944, maar ook de moed van de mannen die door de razzia in Middelstum, Bedum, Zuidwolde en Winsum werden opgepakt en gedeporteerd. Vandaag herdenken we hun kracht, hun ontberingen, en het onvoorstelbare leed dat hen werd aangedaan.
We herdenken ook de 31 jonge mannen uit Middelstum die, zonder schuld, hun vrijheid werden ontnomen. We denken aan die jonge mannen, samengeperst in de biljartzaal van het toenmalige café van Lakum, urenlang wachtend op wat zou komen – bang, onzeker, zonder te weten wat hun te wachten stond. Zij zouden als gijzelaars naar het beruchte kamp Amersfoort worden gebracht, naar een plek van lijden, mishandeling en dwangarbeid. Sommigen keerden terug, anderen keerden nooit terug. De gevolgen van deze razzia reiken ver: van de 140 jonge mannen uit de vier dorpen die op die dag werden opgepakt, overleefden slechts 118 het gruwelijke kamp en de uitputtende werkkampen in Duitsland. Van de 31 uit Middelstum keerden Klaas Doeke Pot, Arend Jansma, Nicolaas Dijkema en Berend Tuitman niet terug.
Vandaag staan we niet alleen stil bij het verleden. We reflecteren ook op wat deze herinneringen ons leren over het heden en de toekomst. De gruwelen van de Tweede Wereldoorlog mogen niet vergeten worden. De lessen die we hieruit trekken, moeten doorgegeven worden aan de jongere generaties, zodat we nooit de waarde van vrijheid, gelijkheid en menselijke waardigheid uit het oog verliezen.
In de loop der jaren hebben we gezien hoe het belang van herdenken steeds verder uitdijt. Hoe we als samenleving steeds meer oog krijgen voor de offers die velen hebben gebracht, maar ook voor de trauma’s die zij met zich meedroegen, vaak zonder dat ze in staat waren om daarover te spreken. De jongens van Middelstum kwamen terug, maar de oorlog bleef hen achtervolgen in hun nachtmerries, in hun stilte.
Het is daarom van groot belang dat wij, de huidige generatie, niet alleen herinneren, maar ook actief blijven luisteren naar degenen die hun verhalen willen delen. We moeten ervoor zorgen dat zij zich gehoord voelen, en dat hun ervaringen nooit in de schaduw van de tijd verdwijnen. De tocht die een groep van vijf mannen maakte, van Leipzig naar Middelstum, getuigt van een wil om te overleven, maar ook van het verlangen om naar huis terug te keren, naar hun dorpen, naar hun families. Deze reis, de 600 kilometer die zij aflegden op de fiets, symboliseert de onuitwisbare band die zij hadden met hun land en hun thuis. De herinneringen aan de slachtoffers van de razzia en hun families moeten levendig blijven, niet alleen in stenen monumenten of herdenkingen, maar ook in ons dagelijks leven.
Laten we dan ook vandaag beloven dat we deze herinneringen levend houden en dat we altijd waakzaam zullen blijven tegen de gevaren van haat, intolerantie en onverdraagzaamheid. Dit is de betekenis van deze herdenking: herinnering, respect en de verantwoordelijkheid om te zorgen dat wat zich heeft afgespeeld, nooit herhaald zal worden.
Dank voor uw aandacht.
Bron: 4 en 5 mei comité Middelstum (28 april 2025) foto: Janneke van der Laan